بیماری‌های تنفسی در سگها
برای صاحب سگ چیزی ترسناک تر از این نیست که ببیند سگش نمی‌تواند نفس بکشد یا دچار تنگی نفس و حالت خفگی شده است! سگها مانند سایر موجودات زنده می‌توانند به انواع بیماریها مبتلا شوند و انواع مشکلات دستگاه تنفسی هم جزء شایع ترین بیماری سگها هستند. در این مقاله، ما می‌خواهیم در مورد رایج ترین انواع بیماری‌های تنفسی صحبت کنیم و علائم، روش‌های تشخیص، درمان و پیشگیری از این بیماریها را توضیح دهیم. در ادامه با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
- مشکلات و بیماری‌های تنفسی در سگها
- علت و دلیل به وجود اومدن مشکل تنفسی سگ چیه؟
- نشانه‌ها و علائم بیماری تنفسی در سگها
- رایج‌ترین بیماری های تنفسی سگ
- بیماری ویروسی دیستمپر | Canine Distemper Virus
- برونشیت مزمن یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
- بیماری تنفسی کنل کاف | Kennel Cough
- پنومونی، سینهپهلو یا ذات‌الریه | Pneumonia
- سرطان و تومورهای ریه
- سرماخوردگی و آنفلوآنزا
- فروپاشی یا کلاپس نای | Tracheal Collapse
- سندرم تنفسی براکیوسفالیک در سگها | Brachycephalic airway syndrome
- تشخیص و درمان مشکلات تنفسی سگ
- آیا سگها هم کرونا می‌گیرند؟
- چطور از مشکلات و بیماری‌های تنفسی سگم پیشگیری کنم؟
مشکلات و بیماری‌های تنفسی در سگها
آبریزش بینی و چشم و سرفه‌های کوتاه و پشت سر هم مشخصه‌های اصلی مشکل در دستگاه تنفسی سگ هستن. البته گاهی سرفه کردن سگ با حالت تهوع و استفراغ اشتباه گرفته میشه و ممکنه صاحبش فکر کنه سگش داره بالا میاره یا یه چیزی تو گلوی سگش گیر کرده و داره خفه میشه.
خطر اصلی بیماری‌های تنفسی سگها اینه که به شدت واگیردار و مسری هستن!
این ویروس‌ها میتونن از طریق هوا منتقل بشن و بین سگها به سرعت پخش بشن. بیماری‌های تنفسی سگها به انسان‌ها قابل انتقال نیست؛ ولی آدمها میتونن از طریق تماس با سگ آلوده و بعد تماس با سگ بعدی، بیماری رو به سگ سالم منتقل کنن. (مطلب مرتبط: بیماری مشترک انسان و سگ)
به همین خاطر، در مورد سگ‌هایی که تو پناهگاه‌های حیوانات و پانسیون‌های شبانه روزی زندگی میکنن لازمه مراقبت‌ها و موارد احتیاطی بیشتری اعمال بشه. در این مکان‌ها توصیه میشه بعد از هرباز تماس با سگ دستتون رو بشورید تا از انتقال و گسترش بیماری به بقیه سگها جلوگیری کنید.
عفونت‌های تنفسی مثل کنل کاف و پنومونی (ذات الریه) عفونت‌های مجاری تنفسی و ریوی سگها هستن. این بیماریها معمولا توسط ویروس یا باکتری ایجاد میشن و علائمی شبیه به سرماخوردگی آدما دارن. در موارد ملایم، سیستم ایمنی بدن سگ با عفونت مبارزه میکنه و سگ مبتلا به بیماری تنفسی در طول یک الی سه هفته خوب میشه. اما در موارد شدیدتر ممکنه جون سگ رو به خطر بندازه یا بیماری مزمن بشه و تا آخر عمر مشکلاتی رو برای سگ به وجود بیاره
علت و دلیل به وجود اومدن مشکل تنفسی سگ چیه؟
اختلالات ریه و مجاری تنفسی معمولا به خاطر عفونت مستقیم با ویروس، باکتری، قارچ یا انگل به وجود میاد. همچنین استنشاق مواد تحریک کننده یا سمی هم باعث واکنش سیستم ایمنی بدن سگ میشه.
تصادف و ضربه شدید (مثلا تصادف با ماشین) هم ممکنه باعث آسیب و فروپاشی ریه و مجاری تنفسی بشه و سگ رو دچار مشکلات تنفسی شدید بکنه.
همیشه در مجاری بینی، گلو، نای و گاهی اوقات در ریه‌ها انواع باکتریها، بدون هیچ علامت بیماری زندگی میکنن. این باکتریها زمانی باعث مشکل میشن که سیستم ایمنی بدن سگ به خاطر عفونت‌های دیگه مثل دیستمپر یا پاراآنفلوانزا، تحریک ریه (مثل دود سیگار یا گازهای سمی) یا بیماری‌های دیگه مثل (مثل نارسایی قلبی یا تومورهای ریه) ضعیف بشه.
نگهداری سگها در محیط کوچک مثل پناهگاه‌ها و پانسیون‌ها معمولا محیط مناسبی برای گسترش بیماری‌های واگیردار تنفسی فراهم میکنه. اما با مراقبت از سگ خانگی، انجام به موقع واکسیناسیون، ویزیت منظم دامپزشک و همین طور در صورت نیاز، انتخاب پانسیون معتبر و استاندارد میتونید تا حد زیادی از بروز این مشکلات تنفسی جلوگیری کنید.
نشانه‌ها و علائم بیماری تنفسی در سگها
هرکدوم از بیماریها و مشکلات تنفسی سگها ممکنه علائم خاص خودش رو داشته باشه. اما به طور کل، هر نوع بیماری که سیستم تنفسی سگ رو درگیر کنه معمولا منجر به ایجاد علائم زیر میشه:
- سرفه
- مشکل در تنفس و حالت خفگی در سگ
- تنگی نفس
- احتقان بینی
- ناتوانی در فعالیت بدنی و تحرک
- غش و بیهوشی
- خس خس کردن سینه
- آبی شدن رنگ لثه‌ها
البته با توجه به نوع و شدت مشکل تنفسی سگ ممکنه علائم دیگه‌ای مثل تب، ضعف و بیحالی، کاهش اشتها و سایر رفتارهای غیرعادی نیز به وجود بیاد.
اکثر مشکلات تنفسی در طول ۲-۱۰ روز خوب میشن و سیستم ایمنی بدن سگ و مراقبتهای حمایتی برای درمان کافیه. اما در مواردی که علائم زیر رو مشاهده کردید حتما لازمه سگتون رو حضورا پیش دامپزشک یا بیمارستان ببرید:
- اگه سرفه سگتون بدتر شده یا یکی دو هفته طول کشیده و خوب نشده
- علاوه بر سرفه، سگتون بیحال و افسرده شده و دیگه غذا نمی‌خوره
- و اگه ترشحات زیادی از بینیش خارج میشه
علائم تنفسی خیلی نگران کننده هستن و ممکنه باعث ترس و وحشت صاحب سگ بشن. تو این جور مواقع دسترسی آنلاین و شبانه روزی به دامپزشک میتونه دل آدم رو قرص کنه و حس تنهایی و بی‌پناهی نکنه. اگه همون اول بتونیم با دامپزشک مجرب مشورت کنیم حداقل خیالمون راحت میشه که با چه مشکل و بیماری روبرو هستیم و آیا مشکل جدیه یا چیز خطرناکی نیست.
رایج‌ترین بیماری های تنفسی سگ
بسیاری از بیماریها، تنفس سگ رو هم تحت تاثیر قرار می‌دن؛ اما بعضی بیماریها هستن که مستقیما روی ریه‌ها و دستگاه تنفسی تاثیر می‌ذارن. در ادامه به رایج‌ترین این بیماریها اشاره می‌کنیم:
بیماری ویروسی دیستمپر | Canine Distemper Virus
دیستمپر یه بیماری خطرناک و کشنده است که توله سگها و سگهای بالغ واکسینه نشده رو درگیر میکنه. این ویروس فقط روی سیستم تنفسی اثر نمی‌ذاره و سیستم عصبی و دستگاه گوارش سگ رو هم درگیر میکنه (مطلب مرتبط:بیماری‌های گوارشی سگ).
ویروس دیستمپر از سگ آلوده به سگهای دیگه منتقل میشه و در مکان‌هایی که تعداد زیادی سگ نگهداری میشن (مثل پانسیون‌ها و پناهگاه‌ها) به سرعت گسترش پیدا میکنه.
علائم اولیه بیماری به صورت بیحالی، تب، استفراغ و اسهال و بعد سرفه و نفس نفس زدن شروع میشه. ترشحات غلیظ بینی، عطسه و ورم ملتحمه چشم از جمله علائم بعدی هستن که ممکنه ۲-۳ هفته طول بکشه. در هفته ۳-۴ اسپاسم و کشیدگی عضلات، بی‌قراری، دلهره و حتی علائم صرع هم ممکنه اتفاق بیفتن.
گزینه‌های درمانی برای این بیماری محدود هستن و هنوز درمان قطعی و کاملی براش پیدا نشده. خوشبختانه واکسن دیستمپر وجود داره و یکی از واکسن‌های چندگانه و اصلی سگها به حساب میاد. با انجام به موقع و کامل واکسیناسون میتونید سگتون رو در برابر این بیماری مقاوم کنید.
برونشیت مزمن یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
این بیماری همون طور که از اسمش مشخصه یه بیماری مزمن و طولانیه که باعث التهاب سیستم ریوی-تنفسی سگ میشه. این بیماری که بهش برونشیت مزمن هم گفته میشه درمان قطعی نداره؛ با این حال با دارو میشه بیماری و عوارضش رو مدیریت و کنترل کرد. درمان‌های احتمالی که دامپزشک برای سگ تجویز میکنه شامل آنتی بیوتیک، فیزیوتراپی قفسه سینه و داروهای گشادکننده برونش هستن.
بیماری تنفسی کنل کاف | Kennel Cough
سرفه یا کنل کاف یه بیماری فوق العاده مسری و واگیرداره که توسط باکتری و ویروس ایجاد میشه. سرفه‌های خشک، شدید و تنگی نفس و سرفه‌های قطاری و پشت سر هم از جمله علائم بیماری تنفسی کنل کاف هستن.
این بیماری به ویژه در پناهگاه‌ها و پانسیون‌ها که سگها در ارتباط نزدیک با هم هستن به سرعت منتقل میشه. بیماری کنل کاف بیشتر در اواسط یا اواخر تابستون شایع میشه و درمان کنل کاف در سگ معمولا با تجویز انتی بیوتیک انجام میشه.
پنومونی، سینهپهلو یا ذات‌الریه | Pneumonia
ذات الریه یکی از انواع بیماری تنفسی سگ هست که باعث التهاب ریه‌ها میشه و علائمی مثل سرفه، تنفس سریع، تب و نبض تند رو به وجود میاره. عوامل مختلفی میتونن باعث این بیماری تنفسی در سگ بشن؛ از انواع آلرژی و حساسیت گرفته تا کرم‌های ریه، باکتری، ویروس و ورود غذا، مایعات و اجسام خارجی به دستگاه تنفسی سگ ایجاد میشه.
دامپزشک بعد از معاینه معمولا درمان آنتی بیوتیک رو تجویز میکنه. علاوه بر این، مایعات درمانی و دق یا ضربه به قفسه سینه (Percussion) میتونه به کاهش علائم و بهبودی سگ کمک کنه.
سرطان و تومورهای ریه
تومورهای ریه اغلب به خاطر وجودِ تومورهای سرطانی در سایر قسمت‌های بدن سگ، مثل اندام شکمی، استخوانها یا پوست به وجود میان. اما سرطان ریه یا آدنوکار سینوم ریوی، شایعترین توموری هست که در خود ریه شکل می‌گیره و متاسفانه اکثر این تومورها بدخیم هستن.
سرطان ریه بیشتر در سگهای مسن و میانسال بالای ۱۱ سال به وجود میاد. درمان تومورهای ریه در سگها خیلی سخته و معمولا سگ مورد جراحی قرار می‌گیره. اما اگه سرطان گسترش پیدا کرده باشه حتی جراحی هم تاثیر زیادی نخواهد داشت.
سرماخوردگی و آنفلوآنزا
سگها هم درست مثل ما آدمها ممکنه سرما بخورن یا دچار آنفلوآنزا بشن. نسخه سگی سرماخوردگی تقریبا اکثر علائم سرماخوردگی آدما رو داره؛ ولی در صورتی که درمان نشه میتونه خطرناک‌تر و جدی‌‌تر باشه.
در اکثر اوقات، سیستم ایمنی بدن سگ انقدر قوی هست که نیازی به درمان دارویی وجود نداره. با این حال، سگ‌هایی که علائم شدید سرماخوردگی دارن ممکنه به درمان‌‌ها و مراقبتهای حمایتی مثل مایعات درمانی، آنتی بیوتیک و مکملهای غذایی نیاز پیدا کنن.
فروپاشی یا کلاپس نای | Tracheal Collapse
نای لوله‌ای محکمه که به ریه‌ها منتهی میشه و از تعداد زیادی حلقه‌های غضروفی C شکل تشکیل میشه. این حلقه‌های غضروفی در عین حال که اجازه گشاد شدن به نای می‌دن از فروپاشی ساختار نای جلوگیری میکنن. در سگ‌هایی که مشکل تنفسی کلاپس ریه پیدا کردن، موقع تنفس ساختار ریه پایینتر از حد معمول میاد، به اصطلاح فرو می‌ریزه و باعث درد و ناراحتی برای سگ میشه
کلاپس ریه در نژادهای کوچک عروسکی مثل یورکشایر تریر، سگ پامرانین و پودل مینیاتوری بیشتر از همه دیده میشه. شدت این مشکل تنفسی به میزان و درجه فروپاشی ریه و بیماری‌های دیگه سگ بستگی داره و معمولا شامل خس خس موقع تنفس، سرفه و در موارد شدیدتر مشکل در تنفس میشه.
اگه مشکل شدید باشه ممکنه نیاز به جراحی وجود داشته باشه؛ اما در موارد ملایم‌تر سگ تا میانسالی و پیری بدون مشکل خاصی میتونه زندگی کنه. البته فعالیت بدنی شدید، چاقی و استرس میتونه باعث تشدید علائم بیماری سگ بشه.
سندرم تنفسی براکیوسفالیک در سگها | Brachycephalic airway syndrome
سندرم براکیوسفالیک یا بیماری مجاری هوایی فوقانی بیشتر در نژادهای سگ براکیوسفالیک مثل بولداگ، پاگ، بوستون تریر، پکینیز و شیتزو دیده میشه.
براکیوسفالیک یه نقص ژنتیکیه که باعث کوتاه شدن پوزه و فک، کوتاه شدن مجاری تنفسی و تخت شدن صورت میشه و هم در سگها و هم در گربه‌ها (پرشین کت) دیده میشه. این حیوونا سوراخ‌های بینی کوچکی دارن که نفس کشیدن از بینی رو سخت میکنه و مجبورن دهنشون رو هم باز کنن.
علائمی مثل خر و پف موقع خواب، تنفس صدادار و خرناس (مخصوصا موقع دم)، حالت تهوع موقع غذا خوردن، عدم تحمل فعالیت بدنی و ورزش، تنفس سخت، رنگ آبی زبان و غش کردن از جمله نشونه‌های سندرم براکیوسفالیک تنفسی در سگها هستن.
معمولا دامپزشک توصیه‌هایی برای مراقبت خاص از این سگها میکنه. مثلا قلاده گردنی به مجاری تنفسی سگ فشار وارد میکنه و بهتره بجاش از قلاده بدنی استفاده بشه (مطلب مرتبط: راهنمای خرید قلاده سگ)
همینطور از فعالیت بدنی شدید و هیجان و استرس سگ رو بهتره دور نگه دارید. درمان دارویی برای این مشکل تنفسی سگها وجود نداره. اما در موارد شدید دامپزشک با انجام جراحی میتونه این مشکل رو تا حد زیادی برطرف کنه و شاید فقط یه خر و پف ساده باقی بمونه.
تشخیص و درمان مشکلات تنفسی سگ
بعضی از انواع مشکلات تنفسی ممکنه توسط دامپزشک همیشگی سگتون قابل تشخیص باشه. اما تشخیص دقیق بعضی از بیماری های دستگاه تنفسی به تخصص بیشتری نیاز داره و معمولا توسط متخصص داخلی انجام میشه. متخصص داخلی آزمایش‌های لازم مثل رادیولوژی قفسه سینه و سایر آزمایش‌ها رو انجام می‌ده تا علت و نوع دقیق بیماری تنفسی سگ رو مشخص کنه.
درمان مشکلات تنفسی سگ بسته به نوع و شدت بیماری متفاوته. در برخی موارد، آنتی بیوتیک‌ها میتونن موثر باشن، اما این داروها در همه شرایط قابل استفاده نیستن. البته درمان‌های توانبخشی ریوی-تنفسی هم میتونن به کاهش علائم و شدت مشکلات تنفسی سگها کمک کنن. اگه سگی دچارمشکل تنفسی شدید باشه، گاهی لازمه از ونتیلاتور یا دستگاه تهویه مصنوعی و مکانیکی هم استفاده بشه.
آیا سگها هم کرونا می‌گیرند؟
در حال حاضر که همه دنیا درگیر بیماری همه گیر کرونا ویروس شده حتی یه سرفه کوچیک هم ما رو نگران میکنه. ممکنه این سوال براتون پیش اومده باشه که سگها هم ممکنه کرونا بگیرن؟ و اگه سگم سرفه کرد از کجا بدونم کرونا نگرفته؟
اگه بخوایم به طور خلاصه بگیم نوع ویروسی که در انسان تولید بیماری میکنه با نوع ویروسی که باعث بیماری در سگ میشه متفاوته. به خاطر همین کرونا نمی‌تونه از سگ به انسان منتقل بشه.
البته تا الان مواردی مشاهده شده که حیوون خونگی علائم شبیه به کرونا داشته؛ اونم به خاطر اینکه صاحبش مبتلا به بیماری کرونا بوده. کرونا حتی اگه در حیوانات و سگها هم رخ بده خیلی خفیف و ملایمه؛ در ضمن تا الان شواهد نشون داده که این آدما هستن که ممکنه به حیوانات خانگی، بیماری رو منتقل کنن نه برعکس!
تو مقاله «آیا حیوانات خانگی هم کرونا می‌گیرند؟» در مورد رابطه کرونا ویروس و حیوانات خانگی و سگها به طور مفصل صحبت کردیم و مطالعه‌ش رو بهتون پیشنهاد می‌کنیم.
چطور از مشکلات و بیماری‌های تنفسی سگم پیشگیری کنم؟
البته همه بیماری های تنفسی سگ قابل پیشگیری نیستن؛ اما مثلا واکسن‌های سرماخوردگی و کنل کاف میتونن سگتون رو در برابر این بیماریها مقاوم کنن. در مورد بیماری‌هایی که قابل پیشگیری نیستن هم بهترین کار اینه که مراقب هرگونه علامت بیماری باشید. هرچقدر زودتر متوجه علائم بیماری سگتون بشید و زودتر پیش دکتر ببریدش احتمال بهبودی و درمانش بیشتر میشه.
بعضی از مشکلات دستگاه تنفسی سگ قابل درمان نیستن و سگ مجبوره تا آخر عمر با بیماری زندگی کنه. با این حال، با درمان مناسب و فراهم کردن شرایط زندگی مساعد میتونید شرایط سگتون رو خیلی بهتر کنید.
تغییر ناگهانی و یکدفعه رژیم غذایی، از شیر گرفتن ناگهانی توله سگ، محیط سرد و مرطوب، گرد و غبار، تهویه نامناسب فضا و نگهداری تعداد زیادی سگ در یه محیط کوچیک از جمله عواملی هستن که باعث شیوع و گسترش بیماری‌های دستگاه تنفسی سگها میشن.
به همین دلیل برای اینکه از بیمار شدن سگتون جلوگیری کنید تمام مواردی که در جمله قبل گفتیم رو باید رعایت کنید. یعنی محیط مناسبی برای زندگی سگتون فراهم کنید و از وارد شدن استرس و تنش به سگتون جلوگیری کنید. همین طور انجام به موقع واکسیناسیون سگ هم میتونه در برابر خیلی از این بیماریها از سگتون مراقبت کنه.
حتی بیماری‌های تنفسی نژادی مثل براکیوسفالیک هم با عوامل بیرونی مثل چاقی، استرس و فعالیت زیاد تشدید میشه. بنابراین این بیماریها رو هم با فراهم کردن محیط مناسب و سبک زندگی سالم برای سگتون میتونید بهتر کنترل و مدیریت کنید.
جمع بندی
بیماری‌های تنفسی سگها دلایل و علت‌های مختلفی دارن و معمولا به صورت سرفه، آبریزش بینی و چشم و تنگی نفس خودشون رو نشون می‌دن. بعضی از مشکلات تنفسی خطرناک نیستن و معمولا در طول ۲-۱۰ روز خوب میشن. اما بعضی بیماری‌های دیگه شدیدترن و مشکلات بیشتری رو برای سگ به وجود میارن. با مراقبت و نگهداری اصولی از سگ، واکسیناسیون، ویزیت منظم دامپزشک، تغذیه مناسب و تقویت سیستم ایمنی بدن سگ میتونید تا حد زیادی از بروز این مشکلات تنفسی جلوگیری کنید.
بیشتر بخوانید:
