فلات تبت همیشه یادآور قله اورست و رشته کوه‌های هیمالیا بوده؛ اما این اسم برای عشق سگها، یعنی سگ تبت. سگ تبتی یا تیبتین ماستیف؛ یه سگ باابهت، باهوش و هشیاره که به عنوان سگ نگهبان و گارد گزینه خیلی خوبیه. تو این مقاله قراره نژاد سگ ماستیف تبتی رو بهتون معرفی کنیم و در مورد تاریخچه، نحوه نگهداری و تربیت باهاتون صحبت کنیم.
فهرست مطالب
تاریخچه به وجود اومدن نژاد Tibetan Mastiff
سگ نژاد ماستیف تبتی یکی از قدیمی‌ترین نژادهای دنیاست و قرن‌ها پیش در منطقه تبت به وجود اومده. این سگ رو جد اصلی سایر سگهای ماستیف مثل سگ سرابی یا ماستیف ایرانی میدونن. سگ قدرجونی اصفهان هم اگرچه به طور رسمی ثبت نشده، اما از نظر ظاهری و رفتاری شباهت‌های زیادی به سگ ماستیف تبتی داره.
باستان‌شناسان در چین شواهدی مربوط به ۱۱۰۰ سال قبل از میلاد پیدا کردن که نشون میده سگ‌هایی بزرگ شبیه به ماستیف تبتی در اون موقع هم وجود داشتن. این سگهای غول‌پیکر همراه با امپراتورانی مثل آتیلاخان و چنگیزخان به تمام قلمرو سفر می‌کردن و اجداد اصلی ماستیف‌های آسیای مرکزی به حساب میان.
سگهای تبتی تا سال ۱۸۴۷ در خارج از تبت ناشناخته بودن تا اینکه نائب السطلنه هند یه سگ بزرگ تبتی رو به عنوان هدیه برای ملکه ویکتوریا به انگلیس فرستاد. در سال ۱۸۷۳ نام سگ ماستیف تبتی به طور رسمی در موسسه کنل کلاب انگلیس به ثبت رسید.
در نهایت در سال ۱۹۷۰ چندین سگ ماستیف تبتی به آمریکا صادر شدن و به مرور دنیا با این سگ غول‌پیکر و باوقار آشنا شد.
انواع سگ تبتی
تو ایران وقتی در مورد سگ تبتی صحبت میشه حتما منظور سگ ماستیف تبتی هست؛ به همین دلیل این سگ به طور خلاصه «سگ تبتی» نامیده میشه. اما برای اینکه اطلاعات دقیقتری بهتون بدیم باید بگیم که انواع سگ با خاستگاه تبت تو دنیا وجود داره که خیلی‌هاشون هم جزء سگهای پرطرفدار هستن.
از جمله معروف‌ترین سگها با اصالت تبتی عبارتند از:
- لهاسا آپسو (یکی از بهترین سگها برای کارمندها)
- سگ تریر تبتی (برخلاف اسمش جزء خانواده سگ تریر محسوب نمی‌شه)
- سگ اسپانیل تبتی یا سگ صومعه (یکی از ۵ سگ پاکوتاه خانگی محبوب)
- و سگ ماستیف تبتی که تو این مقاله معرفیش می‌کنیم.
مشخصات ظاهری سگ تبتی غول‌پیکر
سگهای تبتی ماستیف جزء سگهای کاری دسته‌بندی میشن و جثه‌ای بزرگ دارن.
این سگها بدنی پهن و عضلانی دارن که از قسمت کمر تا دم شیب ملایمی داره.
سر این سگ بزرگ، قوی و پهنه. پوزه نسبتا پهنه و وقتی از پهلو نگاه کنی حالتی چهار گوش داره. گوش‌های نژاد تبتی مثلثی و متوسطه و نزدیک به سر قرار گرفته و پوشیده از موهای کوتاه و نرمه.
چشم‌ها متوسط و نافذ به رنگ قهوه‌ای تیره هستن و کمی کج و شیبدار دو طرف صورت سگ قرار گرفتن که حالتی غمگین و ناراحت بهش میده.
دم سگ ماستیف تبتی پرپشت و نسبتا بلنده که به طرف بالا و پشت سگ پیج خورده.
قد و وزن سگ ماستیف تبتی چقدره؟
- سگ تبتی ماستیف نر قدی در حدود ۶۶ سانتیمتر و وزنی بین ۴۵ تا حتی ۷۲ کیلوگرم داره.
- ماستیف تبتی ماده کمی کوچکتره و قدی در حدود ۶۰ سانتیمتر و وزنی ۳۴ تا ۵۶ کیلوگرم داره.
پوشش بدن و انواع رنگ
تبتین ماستیف‌ها پوششی دولایه و بسیار متراکم و پرپشت دارن که بهشون کمک می‌کنه در آب و هوای سر بتونن به راحتی زندگی کنن. موهای بدن این سگ نسبتا بلند، ضخیم و پرپشته و زیرش لایه دومی از موهای پشم مانند دارن که در ماه‌های گرم سال ریزش نسبتا شدیدی پیدا می‌کنن.
سگهای تبتی در رنگ‌های مختلف می‌تونن وجود داشته باشن مثل:
- سیاه
- سیاه و برنز
- قهوه‌ای
- حنائی
- خاکستری
طول عمر ماستیف تبتی چقدره؟
هرچند طول عمر به عوامل متعددی مثل نحوه نگهداری، تغذیه و … بستگی داره اما به طور میانگین سگهای تبتی اگه خوب ازشون نگهداری بشه می‌تونن بین ۱۰ الی ۱۲ سال زندگی کنن.
خلق و خو و مشخصات رفتاری غول تبتی
سگهای تبتی روحیه مستقل و کمی لجباز دارن و خیلی‌ها تربیت این سگ رو یه چالش بزرگ میدونن.
این سگ خیلی باهوش و باعزت نفسه و انتظار داره بهش احترام گذاشته بشه و باهاش مثل یه پِت رفتار نشه.
با این حال این سگ خیلی به صاحبش وفاداره و از راضی کردن صاحبش لذت می‌بره.
نژاد تبتی به خاطر حس نگهبانی و محافظت بالایی که داره نگهبان مطمئن و قابل اعتمادی برای خانواده است و این کار رو هم خیلی با جدیت انجام میده.
این سگ نگهبان نسبت به غریبه‌ها خیلی بدبین و محتاطه؛ پس اگه قراره این سگ رو به عنوان سگ خونگی نگهداری کنید لازمه از تولگی اجتماعیش کنید و با آدمهای مختلف و محیطهای جدید آشناش کنید تا فرق غریبه مزاحم و دوست و میهمان رو یاد بگیره.
جالبه بدونید این سگ غول پیکر با بچه‌ها خیلی مهربون و صبوره و با سایر سگها و حتی حیوانات خانگی دیگه هم رابطه خوبی برقرار می‌کنه؛ مخصوصا اگه از بچگی باهاشون بزرگ شده باشه.
یه خصوصیت جالب این سگها هم اینه که نسبت به احساسات آدمها خیلی حساسن. مثلا اگه جلوی این سگ با همسرتون دعوا کنید یا بچه‌تون رو تنبیه کنید سگ تبتی ساکت نمیمونه و احساس وظیفه می‌کنه که دخالت کنه و جلوی دعوا رو بگیره!
شرایط نگهداری از نژاد تبتی
سگ تبتی یه سگ خاصه و نگهداریش هم به شرایط خاصی نیاز داره. بنابراین این سگ برای هرکسی مناسب نیست و توصیه نمی‌شه.
ماستیف تبتی از همراهی و بودن کنار شما و اعضای خانواده لذت می‌بره؛ اما نمی‌شه همیشه داخل خونه نگهش داشت و به یه حیاط بزرگ یا فضای باز با دیواره یا فنس محکم نیاز داره. حیاط خلوت یا فضای کوچک اصلا برای نگهداری از این سگ غول‌پیکر کافی نیست!
این نژاد برای آب و هوای سرد ساخته شده و اصلا مناسب مناطق گرمسیری و شرجی و مرطوب نیست! در فصل تابستان که هوا گرم میشه هم لازمه تو حیاط قسمت سایه و خنک وجود داشته باشه و همیشه آب تازه و خنک در اختیارش بذارین.
حواستون باشه که نژاد سگ تبتی عادت به پارس کردن زیاد داره و مخصوصا شبها با صدای بلند پارس می‌کنه!
سگ ماستیف تبتی به چه میزان فعالیت نیاز داره؟
سگ های تبت به فعالیت متوسط روزانه نیاز دارن.
البته این سگ کاری بیشتر فعالیت‌های هدفمند و کاری مثل قدم زدن در قلمرو و محافظت و نگهبانی رو ترجیح میده تا بازی‌های تفریحی مثل فِچ و فریزبی.
این سگها در آب و هوای سرد حس بهتری دارن و فعالتر هستن. یه پیاده‌روی طولانی در روز و دسترسی دائم به حیاط با دیوارهای بلند نیاز به فعالیت این سگ رو به خوبی تامین می‌کنه.
آیا ماستیف تبتی رو میشه تو آپارتمان نگهداری کرد؟
اگه با دقت جثه و عظمت این سگ رو ببینید احتمالا خودتون جواب این سوال رو متوجه می‌شید!
این سگ جثه‌ای بزرگ و غول پیکر داره و برای زندگی به فضای زیادی نیاز داره؛ به همین دلیل اصلا برای زندگی آپارتمانی توصیه نمی‌شه.
حتی اگه آپارتمان بزرگی داشته باشید هم این سگ برای سلامت ذهنی و جسمیش به یه حیاط نسبتا بزرگ برای فعالیت نیاز داره.
این سگ در اوایل بهار و پاییز ریزش موی شدیدی داره و حتی با شونه کردن روزانه هم موها بالاخره کف خونه ریخته میشن.
علاوه بر این، سگ تبتی عادت به پارس کردن های زیاد و بلند داره و مخصوصا در طول شب ممکنه به هردلیل پارس کنه.
مراقبت از موهای پرپشت سگ تبت
سگهای نژاد تبتی پوشش موهای دولایه، بلند و متراکم دارن و سگهای نر پوشش پرپشت‌تری نسبت به ماده‌ها دارن. لایه بیرونی موها زبر و ضخیمه و لایه زیری موهایی نرم و پشمی داره.
این سگ دور و بر گردن و صورتش موهایی بلندتر و پرپشت‌تر داره که ظاهری شبیه به شیر بهش میده!
در مواقع عادی سال هفته‌ای ۱ الی ۲ بار شانه کردن موها کمک می‌کنه گرد و خاک موها تمیز بشن و موها دچار گره خوردگی نشن.
اما حواستون باشه سگ تبت دو بار در سال، اوایل بهار و پاییز ریزش موی شدیدی داره. در این دوره بهتره با برس کردن روزانه از ریخته شدن موهای اضافه در سطح خونه جلوگیری کنید.
بیماریهای نژادی سگ تبتی
ماستیف تبتی نژادی قوی و سالمه و بیماریهای نژادی زیادی نداره؛ با این حال، این سگ هم مثل هر نژاد دیگه‌ای ممکنه بیشتر در معرض ابتلا به یه سری بیماریها قرار داشته باشه.
- دیسپلازی آرنج
- دیسپلازی مفصل ران
- کم کاری تیروئید
- ناهنجاری‌های چشمی مثل آنتروپیون (برگشتن پلک به داخل) و اکتروپیون (برگشتن پلک به بیرون)
تشنج هم در برخی سگهای ماستیف تبتی گزارش شده؛ اما مشکل رایج و شایعی در این نژاد به حساب نمیاد.
البته قرار نیست هر سگ تبتی دچار این بیماریها بشه. با خرید توله سگ ماستیف تبتی از پرورش‌دهنده معتبر، ویزیت و معاینه منظم دامپزشک و مراقبت صحیح و تغذیه مناسب میتونید تا حد زیادی از این بیماریها پیشگیری کنید و همیشه سگی سالم و سرحال داشته باشین.
آموزش و تربیت سگ ماستیف تبت
تربیت این سگ کمی چالش برانگیزه و نیاز به تجربه و مهارت بالایی داره. نژاد تبتی به خاطر اینکه از اول سگ نگهبان بوده طرز فکری مستقل داره و براساس غریزه و صلاحدید خودش رفتار می‌کنه.
سگ تبتی خیلی باهوش، مغرور و استقلال طلبه و تنها زمانی که شما رو به عنوان رئیس قبول کنه و بهتون اعتماد بکنه به حرفتون گوش میده. پس قبل از هرچیز باید اعتماد و احترام این سگ رو به دست بیارید و بهش بفهمونید که رئیس کیه!
این کار رو لازمه با لحن جدی و قاطع و تربیت براساس اصول صحیح انجام بدین و رفتارهایی مثل داد زدن، کتک زدن و خشونت اصلا راهکار مناسبی برای رفتار با این سگ مغرور نیست.
یکی دیگه از چالشهای تربیت این سگ اینه که براساس غریزه و حسش عمل می‌کنه و مثل بقیه سگها واسه خوراکی و تشویقی حاضر به انجام هرکاری نیست!
تمام چیزهایی که گفتیم اهمیت تربیت درست و اصولی این سگ رو نشون میده. پس از همون روز اولی که توله سگ تبتی رو به خونه میارید، یعنی از ۸-۹ هفتگی، تربیتش رو شروع کنید.
اولین و مهمترین آموزش به سگ تبتی، اجتماعی شدنه!
اگه براتون امکان داره توله سگتون رو به مدارس مخصوص توله سگها ببرید تا بقیه سگها آشنا بشه و اجتماعی بشه.
در غیراینصورت باید خودتون دست به کار بشین و توله سگ تبتی رو به محیطهای مختلف ببرید و با آدمهای غریبه و حیوانات دیگه آشناش کنید تا رفتار مودب و دوستانه رو یاد بگیره. همچنین تا جایی که میتونید آدمهای مختلف رو به خونه‌تون دعوت کنه تا این سگ نگهبان فرق دوست و مزاحم رو خوب یاد بگیره.
البته حواستون باشه که برای شرکت در کلاسهای آموزشی و همینطور حضور در محیطهای جدید لازمه توله سگتون واکسن‌هاش رو دریافت کرده باشه و نسبت به بیماریهای مختلف مثل هاری، دیستمپر و پاروویروس مصونیت پیدا کرده باشه.
آموزش راه رفتن با قلاده
سگ تبتی به پیاده‌روی طولانی و روزانه نیاز داره و هرگز نباید بدون قلاده و بند قلاده مناسب بیرون ببریدش.
چون اگه سگ عظیم الجثه ۷۰ کیلوییتون بخواد قلاده رو بکشه مطمئنا زورتون بهش نمی‌رسه و نمی‌تونید به زور نگهش دارین!
بهترین تغذیه برای ماستیف تبتی چیه؟
سگ بزرگ و قدرتمند تبتی نیاز به غذایی باکیفیت و مقوی داره و در هر مرحله از زندگی (تولگی، بلوغ و پیری) نیازهای تغذیه‌ای متفاوتی داره.
جالبه بدونین نژاد تبتی برخلاف ظاهر بزرگ و غول پیکرش به غذای نسبتا کمی نیاز داره. مثلا برای یه سگ تبتی بالغ و بزرگسال تنها ۲ تا ۴ پیمانه غذای خشک در روز کافیه.
این سگها اصلا شکمو و پرخور نیستن و فقط وقتی غذا میخورن که کاملا گرسنه باشن؛ یعنی حتی ممکنه یه وعده غذاییشون رو به کل نخورن و تا وعده بعدی صبر کنن.
برای تغذیه این سگ میتونید از غذاهای تجاری معتبر که در دو نوع غذای خشک سگ و غذای کنسروی وجود داره استفاده کنید یا بهش غذای خونگی بدین.
